Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik ben dol op kijkjes achter de schermen bij bedrijven. Dankzij mijn blog heb ik al in vele fabrieken een kijkje mogen nemen en iedere keer word ik daar weer even enthousiast van. Hoe komt nou een product in de verpakking, welk proces doorloopt het in een fabriek en hoe is dat georganiseerd. Mega interessant vind ik dat. Mijn laatste bezoekje vond eind november plaats in Rotterdam waar ik op bezoek ging in de margarinefabriek. Daar bekeek ik drie verschillende processen: de smeerbare margarine in een kuipje, de hardere margarine in een wikkel en tot slot de vloeibare margarine in een fles. Het proces van de eerste margarine had ik enigszins verwacht, maar de andere twee hebben mij verrast. Ik heb een hele serie foto’s gemaakt die ik jullie mag laten zien, kijk jij ook mee naar de processen in de margarinefabriek?
Margarine proeven
Elke dag begint hetzelfde in de margarinefabriek, namelijk met het proeven van margarine. Alle producten die in de laatste 24 uur van de lopende band zijn gekomen worden geproefd door de kenners. Mocht er onverhoopt in het proces iets niet goed zijn gegaan, dan proeven ze dat. Vrijwel altijd gaat het gewoon goed, maar bij twijfel worden er meer testen gedaan. Onder andere door het te vergelijken met wel goedgekeurde producten en daarmee een soort blinde smaaktest te doen. Wat er gebeurt als de margarine toch niet goed blijkt te zijn vraag je je af? Hoe zonde het ook is, maar dan wordt die hele oplage afgekeurd voor menselijke consumptie. Waar mogelijk wordt het nog wel gebruikt voor bijvoorbeeld diervoeding. Uit de fabriek komt dus alleen goede kwaliteit margarine.
Je ziet op de foto waarschijnlijk ook wel wat producten die je in Nederland nog niet eerder in de winkel hebt zien liggen. Dat kan goed, want in de fabriek worden namelijk margarineproducten voor heel Europa gemaakt. Die verschillen niet alleen van verpakking, maar ook van smaak. In Duitsland en Engeland hebben ze hun margarine graag wat zouter namelijk. Smaken verschillen niet alleen per persoon, maar ook per land en daar worden de recepturen op aangepast.
Hoewel ze elke ochtend beginnen met het proeven van margarine, is dit eigenlijk al het eind van het proces. Omdat ik drie verschillende soorten productielijnen heb gezien, zal ik ze ook stuk voor stuk toelichten. Dat maakt het even wat overzichtelijker.
Wikkels margarine
De margarine in wikkels is het oudste margarineproduct. Deze bevatten het meeste hard vet en zijn daarom ook geschikt om na productie in een wikkel te verpakken. Later zat er minder hard vet in de margarine, waardoor een kuipje werd gebruikt als verpakking. En nog later dus de flessen met vloeibare margarine. Daarover lees je straks meer, eerst de wikkels. Want hoewel dit het oudste product is, wordt het nog steeds veel gebruikt. Zeker als je ermee bakt is de margarine in een wikkel vaak de beste keuze (in verhouding tot de margarine in een kuipje of fles).
Van de wikkels margarine heb ik twee verschillende processen gezien. Eentje in een machine die nog geen jaar oud is en eentje in een machine van ruim 70 jaar oud. Vooral het verschil in de processen vond ik heel erg gaaf om te zien.
De nieuwe machine (bovenstaande foto) heeft flink wat ontwikkelingen meegemaakt en dat proces loopt totaal anders dan in de oude. Hier komt de margarine namelijk nog bijna vloeibaar (denk qua structuur aan zachte botercrème) uit de machine. Voor in een wikkel ja, dat had ik ook niet verwacht. Hier beginnen we bij het deels vouwen van de wikkel in een soort mal in de vorm van het uiteindelijke product. De nog zachte margarine wordt hierin gespoten en de machine sluit de wikkel. Op een lopende band gaan ze verder het proces in naar kartonnen trays. In die tijd koelen ze voldoende af zodat de margarine hard wordt. Maar pak je gelijk een pakje margarine van de band, kun je het eenvoudig helemaal fijn knijpen. Ik was verrast dat ze toch hun vorm behielden, de margarine was echt nog heel erg zacht.
In de oude machine (bovenstaande foto) zit een soort grote rechthoekige buis waar de margarine uit wordt geperst als een lange staaf. Maar voordat het een lange staaf margarine wordt, snijdt de machine hier al steeds stukjes vanaf. Precies in het juiste formaat van de margarinewikkels. Zo’n blokje margarine wordt gelijk in een wikkel geplaatst en de machine vouwt deze hier omheen. Best logisch nietwaar?
Kuipjes margarine
Ik was zeer verrast toen ik de productielijn van de kuipjes smeerbare margarine zag, dit zag er namelijk bekend uit! Ik ben namelijk ooit in de fabriek van Ben & Jerry’s geweest en dat zag er nagenoeg hetzelfde uit. Arnout, degene die ons de rondleiding gaf, gaf aan dat het proces ook nagenoeg gelijk is. Helemaal niet gek dus dat dit er zo bekend uitzag.
De margarine gaat in etappes door grote ketels en buizen heen voordat het in de kuipjes terecht komt. Hoe je margarine maakt, heb ik al eerder verteld. Zoals ik het thuis maakte wordt het in het groot eigenlijk ook gedaan. Maar dan dus in grote afgesloten ketels in grotere hoeveelheden.
Als het product in die ketels ‘klaar’ is, gaat het de kuipjes in. In een afgesloten deel van de machine zitten heel veel kuipjes op een lopende band waar de margarine in wordt gespoten. In de volgende stap gaat daar het afdekfolie op wat weer een ander deel van de machine erop vastsmelt. Enige wat nu nog ontbreek is de deksel, ook die wordt er machinaal op geplaatst. In enkele meters gaat het van margarine in een ketel tot margarine in een kuipje dat je in de winkel ziet liggen. Die losse kuipjes worden alleen nog in kartonnen trays geplaatst voor de distributie en dan is het klaar. Supersnel gaat dat.
Flessen vloeibare margarine
Terwijl ik productielijn voor flessen margarine betrad, zag ik gelijk heel veel flessen over een lopende band voorbij komen die in kartonnen dozen werden geplaatst. Om de hoek zag ik een bak vol doppen en flessen die gevuld werden. Alleen lege flessen zag ik zo snel niet. Logisch bleek achteraf, want die komen ook helemaal niet zo de fabriek binnen. Die komen binnen als kleine plastic buisjes, deze worden geplaatst in een grote machine die vol zit met mallen. Die mallen samen zitten in een grote toren die razendsnel ronddraait, denk aan een soort centrifuge. Met de juiste temperatuur en lucht die erin wordt geblazen zet het buisje uit, precies in de vorm van de mal die het tot een fles maakt. Eigenlijk alsof je een ballon in een fles opblaast.
Leuk weetje: de plastic buisjes die gebruikt worden voor de flessen zijn momenteel deels van gerecycled plastic, doel is om tegen 2025 gebruik te maken van 100% gerecycled plastic.
Die flessen gaan daarna direct de lopende band op waar ze worden gevuld met de vloeibare margarine, de dop gaat er nu ook gelijk op. Daarna komen ze op weer een andere lopende band waar een scan zit die meet of in elke fles wel voldoende margarine zit. Volgende stap is de verpakking, want op dit punt is het nog niet meer dan een transparante fles met een dop erop. In een machine gaat een ruime plastic huls om de fles, een soort zakje zonder bodem. Verderop in de machine wordt dit verhit, waardoor de plastic folie smelt en de fles mooi sluitend verpakt. Laatste stap is weer op een lopende band waarop de flessen in kartonnen trays voor het transport naar winkels worden verpakt.
Hoe vond ik het?
Ik vond mijn uitstapje naar de margarinefabriek echt ontzettend leuk. Het was alweer een tijdje geleden dat ik een fabriek vanbinnen had bekeken, maar ik merkte dat ik het stiekem best had gemist. Ik vind het leuk om te zien welke technologieën schuil gaan achter de producten die je in de supermarkt ziet liggen. Vaak is het allemaal veel eenvoudiger dan je denkt. Ook vind ik het leuk dat er toch nog best overeenkomsten zijn qua processen tussen verschillende producten. Ik had in ieder geval niet verwacht hier een nagenoeg dezelfde machine aan te treffen zoals ik ook in de Ben & Jerry’s fabriek zag.
Dit is een samenwerking met Becel, lees mijn disclaimer voor meer informatie.
