Er zijn oneindig veel baksels die een rijsmiddel nodig hebben. Soms kunnen eieren genoeg zijn, maar meestal heeft een baksel wat extra hulp nodig. Door gist, bakpoeder of baking soda toe te voegen aan een beslag of deeg behaal je mooie, luchtige resultaten. Dat betekent echter niet dat je zomaar een van deze drie ingrediënten kunt toevoegen of onderling kunt verwisselen. Ik krijg vaak de vraag of bakpoeder vervangen kan worden door gist of andersom, dat is dus iets wat niet mogelijk is. Met bakpoeder en baking soda kun je soms nog een beetje spelen, maar gist is echt weer een ander verhaal. Omdat er soms wat verwarring over lijkt te zijn, vertel ik je vandaag wanneer je gist, bakpoeder en baking soda gebruikt. In negen van de tien gevallen dan, want er zijn -om het makkelijk te maken 😉 – altijd uitzonderingen.
Bakpoeder
Bakpoeder is het meest bekende rijsmiddel uit de zoete keuken, al wordt baking soda ook steeds bekender. Bakpoeder bestaat zelfs voor een deel uit baking soda, aangevuld met een zuur ingrediënt zodat jouw baksel daadwerkelijk zal rijzen in de oven.
Het rijsmiddel bakpoeder gebruik je in zoete baksels, van cakes tot koekjes. Het heeft geen ander ingrediënt nodig om te werken, alles wat nodig is zit al in het bakpoeder zelf. Bakpoeder is niet geschikt voor brood.
Baking soda
Baking soda is tegenwoordig bij zo’n beetje elke supermarkt te krijgen, maar een aantal jaren geleden kocht je het alleen online of bij de drogist of apotheek onder de naam zuiveringszout. Wat baking soda nu precies is lees je hier.
Belangrijk om te weten is dat je baking soda gebruikt in zoet gebak. Cakes en koekjes bijvoorbeeld. Baking soda is niet geschikt voor brood. Anders dan bakpoeder heeft baking soda wat hulp nodig van een zuur ingrediënt om te werken. Het zuurtje dat nodig is zit in meer ingrediënten dan je denkt, zo zijn cacaopoeder en bruine suiker bijvoorbeeld geschikt om baking soda te laten werken. Maar er zijn meer van deze ingrediënten, ik maakte een overzicht dat je hier kunt zien.
Gist
Gist is een rijsmiddel dat je gebruikt voor het bakken van brood. Door goed en lang te kneden en het brood te laten rusten werken alle ingrediënten samen om uiteindelijk mooi te rijzen voordat je het de oven in schuift. Als een brood niet goed rijst, ligt dat in vrijwel alle gevallen aan het kneden. Zorg dat je dit lang genoeg doet tot je een mooi vliesje kunt trekken van het deeg (een beetje zoals kauwgom, je moet er bijna doorheen kunnen kijken).
Ik gebruik altijd droge gist, ook wel instant gist genoemd. Verse gist gebruiken kan natuurlijk ook. Dat kun je prima onderling vervangen, hier lees je hoe je dat doet. Gist gebruik je niet voor cakes, koekjes en ander zoet gebak.
Uitzonderingen
Zoals je ziet is het niet ingewikkeld. Gist is voor brood en bakpoeder en baking soda is voor de rest. Maar er zijn dus uitzonderingen. Zo heeft een soda bread geen gist, maar baking soda nodig. En als ik pretzels maak gebruik ik gist én bakpoeder. Oh, en krakelingen maak je ook met gist. Verwarrend, ik snap het.
In die enkele gevallen neem je gewoon aan dat wat in het recept staat juist is. Geloof mij maar dat ikzelf (en de meeste anderen) echt niet zomaar deze rijsmiddelen door elkaar halen bij het schrijven van een recept. Ik raad je niet aan om te experimenteren en toch zo nu en dan gist in plaats van bakpoeder te gebruiken of andersom. Je zult het merken in het resultaat en dat is zonde. Dat het voor sommige recepten werkt, betekent niet dat dit voor andere recepten ook zo is.
Handig overzicht! Nog een uitzondering is gistdeeg van vlaai. Dat is natuurlijk wel een zoet recept waar je toch echt gist bij nodig hebt 😉
Klopt helemaal! https://www.laurasbakery.nl/vlaaibodem-basisrecept/
Leuk om te lezen en natuurlijk erg handig.
Nu heb ik wel een vraagje, als ik bakingsoda gebruik in bv een cake dan vind ik er vaak een niet zo lekkere bij of nasmaak aan zitten. Hoe kan ik dat voorkomen of hoort dat?
Als je de baking soda na het bakken nog proeft, heb je er eigenlijk teveel van gebruikt.
Vandaar, ga ik de volgende keer met minder aan de gang. Dank je wel, Laura
Of er zitten klontjes in. Handig om het samen met de bloem even door een zeef te halen. Dan blijven eventuele klontjes in de zeef achter (en kun je ze platdrukken en toevoegen).
Altijd een goed idee om te zeven ja!
Bakinh soda kan je die ook drinken of goggeen voor de keel of voor andere doeleinden voor genezing.
Top, geweldig om het even zo op een heel erg duidelijk rijtje te zien. Ik kreeg een tip om baking soda voor foccacia te gebruiken in plaats van biergist / instant gist (in 2 supermarkten niet te vinden). Ik ben blij even gegoogeld te hebben.
Dat zou ik inderdaad niet zo snel doen, of het recept moet er volledig op aangepast zijn.
Voor koolhydraatarm brood gebruiken ze ook bakpoeder. Is dit correct ? Dan gaat het brood wel niet op en is het heel vast.
Dat klopt, koolhydraatarm brood is een categorie op zich gezien daar geen bloem voor gebruikt wordt.
Dag Lauren,ik heb brood gemaakt met baking soda maar nu zit er een vieze geur ah brood.
Heb je daar een verklaring voor?
Dan heb je waarschijnlijk teveel baking soda gebruikt, dan laat het helaas een vieze smaak achter.
Dag Laura,de smaak is goed,alleen de geur niet.Komt dat ook door teveel baking soda?
Lastig te zeggen op afstand, het zou kunnen.
Als je Baking soda gebruik in bananen brood moet er dan nog bakpoeder bij of als er bakpoeder in zit kan et dan Baking soda bij.groetjes.
Dat hangt helemaal af van de rest van de ingrediënten, misschien heb je hier wat aan: https://www.laurasbakery.nl/ingredienten-die-werken-met-baking-soda/
Bedankt voor het overzicht, zeer leerzaam. Echter, wat je hier zegt hoeft niet 💯% te kloppen.
Hier hebben wij gist bijna volledig uit het receptenboek verbannen en vervangen door bakpoeder en baksoda met kwalitatief uitstekende resultaten.
Ik zou je dus wel aanraden om te experimenteren en uit te zoeken wat goed bevalt en wat niet.
Dat te hebben gezegd, is het een genot om je uitleg te lezen en informatie er uit te halen.
Beste Laura,
What’s in a name?
Men spreekt altijd over Baking Soda maar kan niet beter deze Engelse benaming vervangen door ‘natriumbicarbonaat voor de keuken’ zoals ik het vermeld vond in de winkels ?
Dit product heeft ook de naam maagzout omdat het werd gebruikt bij maagklachten of verzuurde oprispingen. Het is een chemische buffer.
Noot: Natriumbicarbonaat wordt in de industrie en geneeskunde voor allerlei doeleinden gebruikt maar dan in andere gedaan in andere concentraties en productievormen.
Wij hadden een branderige smaak en nasmaak in onze mond.
Is dat mogelijk bij bakpoeder?
Heb mijn Duitse appeltaart weggegooid, was wel zonde.
Snap ik! Naar mijn idee kan die smaak niet van bakpoeder komen.
Denk het toch wel, we hebben w.s. te veel gebruikt en in bakpoeder zit ook backing soda.
30% te veel gebruikt.
We gaan het opnieuw proberen te bakken en dan met zelfrijzend bakmeel.
Daar is de verhouding beter afgestemd.
een goede tip voor mensen die denken dat ze teveel gebruiken en rare smaken krijgen, baking soda is eigenlijk natriumbicarbonaat dit heeft altijd een zuur nodig als tegenhanger. hiervoor zijn op internet gewoon formules te vinden hoeveel zuur je moet toevoegen, hiervoor kan je heel goed citroenzuurgranulaat gebruiken.
Baking soda geeft een hogere ph dat kan je proeven in je eind product wanneer je citroen zuur toevoegt zal je product ph neutraal worden en komen er geen bijsmaken.
Beste Laura, je schrijft ergens over “Droge gist” en “Instant gist” zonder het verschil te vermelden. Droge gist dient even tot leven gebracht te worden in vloeistof terwijl Instant gist direct in poedervorm bij de bloem of het meel gedaan kan worden.
Ik snap je punt alleen is alle droge gist in Nederland in de supermarkten eigenlijk altijd instant gist en dus hetzelfde. In recepten wordt ook eigenlijk altijd instant gist bedoeld met droge gist, vandaar dat ik daar om verwarring te voorkomen geen onderscheid in maak.